Оцифрована книга "Память. Сморгонский район". Обращайтесь... -

В марте 2024 года оцифрована книга “Память. Сморгонский район” –

Память: Историко-документальная хроника Сморгонского района

Минск, издательство “Белорусская энциклопедия им.П.Бровки”,

2004 года, 640 страниц, ISBN 985-11-0296-2

КОРОТКО о книге

Книга издана в 2004 году – в юбилейный для Сморгони год – город отметил 500-летний юбилей.

Как и другие книги этой серии, историко-документальная летопись написана на белорусском языке.

В книге освещается история Сморгонского района от древних времен до конца XX века. Хроника включает исторические очерки, статьи об интересных событиях, о знаменитых людях, которые родились здесь или связаны судьбой с этими местами.

Значительная часть книги посвящена периоду Великой Отечественной войны. Приводятся списки погибших партизан, подпольщиков, мирных жителей, жертв фашистского террора, воинов Красной Армии, похороненных на территории района, воинов-земляков, что сложили свои головы на полях сражений или пропали без вести.

Также приводятся сведения о жителях региона, которые стали жертвами политических репрессий в 1930-1940-х годах.

Во избежание проблем с авторским правом и отсутствием разрешения Сморгонского райисполкома в открытом доступе для всеобщего скачивания ЭЛЕКТРОННАЯ КОПИЯ В ПОЛНОМ ОБЪЕМЕ ПОКА РАЗМЕЩАТЬСЯ НЕ БУДЕТ.

Вопрос с ее получением решайте с администратором сайта!

Если кто имеет вопросы- запросы по книге “Память” этого региона – пишите в комментариях или

в ТЕЛЕГРАМ-канале– https://t.me/pamyatbelarus

СОДЕРЖАНИЕ книги (на белорусском языке):

ЗМЕСТ
Да чытача 17
Смаргонскі раён (тэкст пад картай) 19
Населения пункты Смаргонскага раёна 19
Населения пункты Смаргонскага раёна, якія не існуюць 21
Зямля наших продкаў 23
Природа Смаргоншчыны (23). Археалагічнае вывучэнне Смаргонскага краю (29). Помнікі археалогіі Смаргоншчыны (36). Дахрысціянскія сакральный помнікі (40). Манетныя скарбы Смаргоншчыны (41).
У складзе Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай 43
Смаргонскія землі ў 13 —18 ст. (43). Крэўскае княства і яго гаспадары (44). Крэўская унія (50). Дакументы сведчаць (52). Смаргонь і яе ўладары (53). Дакументы сведчаць (60). Езуіты ў Жодзішках (64). Мячэць у Даўбучках (66).
У складзе Расійскай імперыі . 69
Дакументы пра паўстанне 1794 года (73). Дабраўляны і іх жыхары (84). 3 ус- памінаў Габрыэлы Пузыны (87). Смаргоншчына напярэдадні і ў гады рэвалюцыі 1905—07 гг. (88). Дакументы сведчаць (95). Газеты паведамлялі (98). «Наша ніва» паведамляла (100). Гартны Цішка ў Смаргоні (102). Смаргоншчына ў гады 1-й сусветнай вайны (103). Дакументы сведчаць (112). Ваенная авіяцыя ў баях пад Смаргонню (116). Артыкул, апублікаваны ў 1916 г. ў часопісе «Ніва» (118). Бежанства (119). 3 выступленняў дэлегатаў Усерасійскага з’езда бежанцаў з Бела- русі (120). 3 успамінаў (121). 3 успамінаў пра падзеі 1-й сусветнай вайны на Смаргоншчыне (124).
Іх імёны засталіся ў гісторыі 127
Агінскі Міхал Клеафас (127). Ахматовіч Мустафа (132). Багушэвіч Францішак Бенядзікт Казіміравіч (133). Бакшанскі Юльян (135). Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт (136). Карловіч Мечыслаў (137). Карловіч Ян Аляксандр (138). Сініцкі Іван Францавіч (139). Дакументы сведчаць (140). Ходзька Ігнат (141). Ясевіч Антон (141).
На крутым павароце гісторыі 143
Барацьба за савецкую ўладу (143). Дакументы сведчаць (149). Сольскае перамір’е (150). Удзельнікі Кастрычніцкай рэвалюцыі і грамадзянскай вайны (154). Аскірка Іван (154). Баярскі Якаў (154). Дудко Васіль (155). Дудко Якаў (155). Мейсак Сельвестр (155). Чыжэўскі Віктар (155). Шутовіч Антон (155). Ян Фабрыцыус у Смаргоні (157). 3 успамінаў Івана Козела аб устанаўленні савецкай улады на Смаргоншчыне (159). 3 успамінаў С.А.Ваўпшасава пра партызанскі рух на Смаргоншчыне (160). У складзе Польскай дзяржавы (163). Дакументы сведчаць (175). Іх імёны засталіся ў гісторыі (182). Дудка Іван Варфаламеевіч (182). Дудко Ры- гор Юстынавіч (182). Ліс Іван Пятровіч (182). Лісоўскі Адам Язэпавіч (182). Пупкевіч Павел Францавіч (182). Шульжыцкі Дзімітра Пятровіч (183). Шутовіч Віктар (183). Шутовіч Янка (184). Шчасны Уладзімір (184). Па старонках віленскіх газет (185). 3 успамінаў члена КПЗБ Уладзіміра Каравая (189). 3 успамінаў члена КПЗБ Рыгора Шчаснага (189). 3 успамінаў члена КПЗБ Уладзіміра Новіка (190). 3 успамінаў Пятра Уладзіслававіча Бібіка з Смаргоні (191) . 3 успамінаў Васіля Максімавіча Міжыгурскага… (192). 3 успамінаў Вікенція Вікенцьевіча Пумпура… (192). 3 успамінаў ксяндза Уладзіслава Чарняўскага (192) .

Смаргоншчына ў перадваенны перыяд (195). Дакументы сведчаць (203). За газетным радком (206). 3 успамінаў 1-га сакратара Смаргонскага ЛКСМБ Фёдара Ладуцькі (208). Дні вялікага пералому (209). 3 успамінаў жыхароў Смаргоншчыны аб жыцці ў 1939 — 41 гг. (210).
Вернутыя імёны 211
Дакументы сведчаць (212). Ахвяры беспадстаўных палітычных рэпрэсій (213). Дакументы сведчаць (227).
Ішла вайна народная 230
Так пачыналася вайна (230). Дакументы сведчаць (232). Першыя гадзіны і дні (237). Акупацыйны рэжым (238). Дакументы сведчаць (243). 3 успамінаў пра ла¬геры ваеннапалонных (244). Лёс смаргонскіх яўрэяў (246). Дакументы сведчаць (247). Пра жахі фашысцкай няволі ўспамінаюць (248). Рэквіем спаленым вёскам (250). Дакументы сведчаць (251). У фашысцкай няволі. (254). Падпольны і партызанскі pyx (255). Дакументы сведчаць (263). Партызанскія злучэнні, якія дзейнічалі на тэрыторыі раёна або прымалі ўдзел у вызваленні раёна ад нямецка- фашысцкіх захопнікаў (264). Брыгада імя К.Я.Варашылава (264). Дакументы сведчаць (265). 2-я брыгада імя А.В.Суворава (265). Дакументы сведчаць (266). Брыгада імя М.Ф.Гастэлы (269). Дакументы сведчаць (269). Брыгада імя С.М.Будзённага (270). Дакументы сведчаць (271). Асобны атрад С.Р.Суслава (272). Дакументы сведчаць (272). Смаленскі партызанскі полк (273). 1-я Віце- бская брыгада (2-га складу) (273). Брыгада «Народныя мсціўцы» імя В.Т.Вара- нянскага (273). Дакументы сведчаць (274). Было ім па семнаццаці… (276). 3 партызанскіх успамінаў (276). Бясстрашны мсцівец Аляксандр Камінскі (285). Ляшчэвіч Антон Янавіч (286). Нікіцін (Штэйнберг) Мікалай Міхайлавіч (286). Польскі рух супраціўлення на Смаргоншчыне (287). Дакументы сведчаць (290). Вызваленне (294). Дакументы сведчаць (296). Незабыўнае (298). Штурм Смар-
гоні (300). Тэта было на досвітку (303).
Яны прайшлі дарогамі вайны 307
Воіны Чырвонай Арміі і партизаны, якія загінулі пры вызваленні Смаргонскага раёна і пахаваны на яго тэрыторыі 382
Воіны-землякі, якія загінулі ці прапалі без вестак у гады Вялікай Айчыннай вайны 387
Воіны-землякі, якія ўлічаны ў «Кнізе ўліку незваротных страт» Смаргонскага раённага ваеннага камісарыята, але звесткі на якіх не пацверджаны 416
Партызаны, падполыпчыкі, асобы, якія садзейнічалі партызанскаму руху і пад- поллю, члены іх сем’яў і мірныя жыхары — ахвяры фашысцкага тэрору 417
Жыхары Смаргонскага раёна яўрэйскай нацыянальнасці — ахвяры фашызму 430
Пад мірным небам 440
Пасля вызвалення Айчыны (440). Вайна пасля вайны (445). Загінулі ад рук бандытаў у пасляваенны час (446). Перасяленне польскага насельніцтва са Смаргонскага раёна ў Полыпчу ў 1944 — 46 гг. (447). Калгаснае будаўніцтва ў Смаргонскім раёне ў 1940 — 50-я гады (449). Дакументы сведчаць (452). За газетным радком (456). Да дзён сённяшніх (459). 3 гісторыі прамысловых прадпрыемстваў (480). 3 гісторыі ўстаноў адукацыі (485). Спецыяльныя ўстановы адукацыі (497). Смар- гонская «раёнка» (500). За газетным радком (500).
Вызначыліся працай 503
Герой Сацыялістычнай Працы (503). Лаўрэаты Дзяржаўных прэмій (503). Заслужаныя работнікі Беларусі (503). Ардэнаносцы (507).
Яны нарадзіліся на Смаргоншчыне 538
Звязаны лёсам (558). Краязнаўцы (565). Яны кіравалі раёнам (567).
3 матэрыяльнай і духоўнай спадчыны 569
Помнікі замкавай і сядзібна-паркавай архітэктуры (569). Кальвінскія зборы (570). Помнікі каталіцкага дойлідства (571). Помнікі праваслаўнага дойлідства (573). Народныя абрады і звычаі на Смаргоншчыне (574). Носьбіты і стваральнікі народнай культуры Смаргоншчыны (2-я палова 20 — пачатак 21 ст.). Шануем гісторыю (589). Народныя калектывы Смаргоншчыны (593).